Juridisch

 

Bevoegd gezag

Op basis van artikel 9f lid 1 Elektriciteitswet 1998 zijn Gedeputeerde Staten van de provincie het bevoegd gezag voor de aanleg of uitbreiding van een productie-installatie voor het opwekken van duurzame elektriciteit met behulp van windenergie met een capaciteit van ten minste 5 maar niet meer dan 100 MW. Zij zijn gehouden om de voorbereiding en bekendmakingen van besluiten te coördineren. Gedeputeerde Staten kunnen echter besluiten om deze bevoegdheid over te dragen aan het college van burgemeester en wethouders van een gemeente. De gemeente Horst aan de Maas en de provincie hebben onlangs ingestemd met het overdragen van deze bevoegdheid aan het college van burgemeester en wethouders.

Voorschriften windturbines in wet- en regelgeving
Voor windturbines zijn in de wet of daaraan verwante regelgeving voorschriften opgenomen. Voor het oprichten van één of meerdere windturbines is een omgevingsvergunning vereist. Een omgevingsvergunning voor één of meerdere windturbines met een tiphoogte van 200 meter of hoger dient te worden aangevraagd voor de volgende activiteiten: 

  1. Het bouwen van een bouwwerk;
  2. Het gebruiken van gronden in strijd met een bestemmingsplan;
  3. Het oprichten of in werking hebben van een inrichting; 

Onderdeel 3 wordt ook wel de “milieutoets” genoemd. De milieuvoorschriften op het gebied van geluid, slagschaduw en externe veiligheid zijn te vinden in paragraaf 3.2.3 van het Activiteitenbesluit milieubeheer en de Activiteitenregeling milieubeheer.

Geluid
Ingevolge artikel 3.14a van het Activiteitenbesluit dient een windturbine of een combinatie van windturbines ten behoeve van het voorkomen of beperken van geluidhinder te voldoen aan de norm van ten hoogste 47 dB Lden en aan de norm van ten hoogste 41 dB Lnight op de gevel van gevoelige gebouwen.
Voor het laagfrequente (infrasoon/onhoorbare) geluid kent de wet (nog) geen voorschriften.


Slagschaduw
Een gevel met ramen mag niet meer slagschaduw ontvangen dan 17 dagen per jaar. En niet meer dan 20 minuten per dag. Dagen met heel korte slagschaduw hoeven niet te worden berekend. Deze norm is opgenomen in de Activiteitenregeling milieubeheer. Voor werknemers (zoals werknemers op het platteland) gelden (nog) geen voorschriften.


Gezondheid
De laatste jaren zijn veel berichten in de media verschenen over de negatieve gezondheidseffecten van windturbines.(a) Samen met onderzoeksplatform Follow the Money deed RTV Noord de afgelopen tijd onderzoek naar laagfrequent windmolengeluid en geluidsnormen voor de turbines.(b) Het probleem speelt niet alleen in Groningen en Drenthe. In heel Nederland zijn er mensen die klachten ervaren. Ook de angst voor het windturbinesyndroom lichamelijke klachten zoals hoofdpijn, tinnitus, duizeligheid en slaapstoornissen als direct gevolg van het windmolengeluid;

(a) berichten in de media

  1. Uitzending Eenvandaag Avrotros "Een einde aan mijn toekomst': hoe 4 grote windmolens de droom van Pieter verwoestten"
  2. Uitzending NOS; Steeds meer zorgen over gezondheidsrisico's windmolens, RIVM begint expertisecentrum
  3. Uitzending de Hofbar; Windmolens zorgen voor overlast door ontoereikend RIVM-rapport
  4. Uitzending Zembla; Windmolenlawaai


(b) (Uitzending FTM; Overlast gevende bromtonen windmolens worden niet goed gemeten.


komt in heel Nederland voor. En in het rondetafelgesprek in de Tweede Kamer d.d. 22 februari 2022, herhaald in de uitzending van Zembla d.d. 8 december 2022, heeft audioloog van het Leids Universitair Medisch Centrum Jan de Laat (die daar jarenlang internationaal onderzoek naar heeft gedaan) geconcludeerd dat er een causaal verband bestaat tussen gezondheidsklachten en het lawaai van windmolens.(c)


Rechtsbescherming
Tegen de ontwerpomgevingsvergunning kunnen zienswijzen worden ingediend. Deze kunnen door iedereen worden ingediend. Tegen de definitieve omgevingsvergunning kan beroep worden aangetekend bij de bestuursrechter. De gemeente verwacht dat vergunningverlening plaats zal gaan vinden in 2025.


Jurisprudentie
De Raad van State heeft in de zogeheten ‘Delfzijl-uitspraak’ uit 2021, naar aanleiding van uitspraken van het Europese Hof, geoordeeld dat de windturbinebepalingen uit de Nederlandse wet- en regelgeving in strijd zijn met het Unierecht. Meer concreet zijn deze in strijd met de SMB-richtlijn. Deze richtlijn schrijft voor dat er in de Unie sprake dient te zijn van een “hoog milieubeschermingsniveau” en dat aan de milieunormen voor windturbines een milieueffectrapportage ten grondslag behoort te liggen. Een dergelijke milieueffectrapportage is echter nooit uitgevoerd door de wetgever. Naar aanleiding daarvan heeft de Raad van State de windturbinebepalingen buiten werking gesteld. Het is wel mogelijk om op lokaal niveau eigen normen vast te stellen, maar ook deze dienen te zijn gebaseerd op zorgvuldig onderzoek naar de milieueffecten.


Milieueffectrapportage op Rijksniveau
Sindsdien is het kabinet aan de slag met het (laten) opstellen van een milieueffectrapportage op Rijksniveau. In het kader van het landelijke onderzoek thans wordt gesproken over een afstandsnorm van 2, 3 of 4x de tiphoogte tot geluidsgevoelige objecten in combinatie met een (mogelijk strengere) geluidsnorm (zie de Kamerbrief van 6 juli 2022). De wens van het parlement en maatschappelijke organisaties is dat er ook onderzoek wordt gedaan naar de gezondheidseffecten van windturbines. Het RIVM heeft in 2022 aanbevelingen hoe een dergelijk onderzoek opgezet zou kunnen worden. De verwachting is dat de nieuwe normen voor windturbines in het voorjaar/zomer van 2023 zullen worden gepubliceerd. Daartegen kunnen ook weer zienswijzen worden ingediend.
De verwachting is dat in de loop van 2024 deze normen definitief zullen worden vastgesteld.

(c) Uitzending van EenVandaag;  Windmolens te vaak te dicht bij woonwijken, blijkt uit onderzoek: 'Voorkom leed door goed te plannen